نفیس

 تهمت، آتش پوشیده

مقدمه
اگر کمی در مسائل جامعه اندیشه کنیم و علل آن را بررسی نماییم، در‌می‌یابیم که اکثر مشکلات، از خطاها و گناهانی است که از افراد جامعه سرمی‌زند و ریشه اصلی بیشتر مشکلات جوامع به آن برمی‌گردد و شاید بتوان گفت در برخی موارد این گناهان آن‌قدر بی‌اهمیت و ساده گشته که در جامعه به صورت عرف درآمده و یا قبح آن از بین رفته است؛ در این میان، گناهان لسانی، مانند غیبت و تهمت از جمله گناهانی هستند که با توجه به مذموم بودن آن در اسلام، بسیار رایج و متداول گشته‌اند تا جایی که حتی برخی از شخصیت‌های مذهبی نیز به این گناه دچار می‌شوند.
نگارنده در این مجال بر آن است که با بررسی گناه تهمت ابتدا نفس خویش را متذکر ساخته و سپس محل درنگی برای طالبان خودساختگی ایجاد نماید.
معنای تهمت
تهمت در لغت به معنای نسبت دادن کار ناروایی به کسی می‌‌باشد.(۱) از دیگر معانی آن «افترا» است که به مفهوم فرایند دورغ بستن به کسی و نسبت دادن کاری ناشایست به او می‌باشد. در این باب پیامبر اکرم(ص) به ابوذر می‌فرمایند: «بدان به‌درستی که تو هر وقت او (کسی) را به آن چیزی که در او هست یاد کنی، پس به تحقیق او را غیبت کرده‌ای و هر وقت او (کسی) را یاد کنی به آن چیزی که در او نیست، پس به او بهتان بسته‌ای».(۲) لذا می‌توان گفت متهم کردن کسی به کار و امری به ناحق و دروغ، افترا و تهمت گویند.
سنگینی گناه تهمت
تهمت ریشه در حسد دارد و شخص حسود که یکی از بزرگ‌ترین صفت‌های رذیله را در اختیار دارد، به سبب آن، اقدام به غیبت و دورغ می‌نماید و در نهایت رو به تهمت و افترا می‌آورد. حضرت محمد(ص) می‌فرمایند: «مسلمان کسی است که مسلمانان از دست و زبان او در سلامت باشند.»(۳) لذا تهمت که گناهی است لسانی، علاوه بر اینکه آبروی شخص مؤمن را به خطر می‌اندازد، سیاهی و آتش درون شخص را بیرون می‌ریزد و افراد جامعه را بدان دچار می‌کند و از آنجا که تهمت از گناهان کبیره است، حضرات معصومین(ع) آن را بسیار سنگین شمرده‌اند. پیامبر اعظم(ص) در این باب می‌فرمایند: «…تهمت زدن به بی‌گناه از آسمان سنگین‌تر است.»(۴) و نیز در جایی دیگر صادق آل محمد(ع) می‌فرمایند: «بهتان بر بی‌گناه از کوه‌های بلند سنگین‌تر است.»(۵)
عظمت این گناه تا آنجا است که آدمی در محضر خداوند متعال باید پاسخگوی آتشی که بر پا کرده، باشد و در واقع، آتشی را که برای دیگران مهیا کرده، برای خود مهیا ببیند؛ این وعده الهی است که امام رضا(ع) به نقل از رسول اکرم(ص) می‌فرمایند: «هر کس به مرد یا زن مؤمنی بهتان بزند و یا چیزی درباره‌اش بگوید که در او وجود ندارد، خداوند او را روی تلّی از آتش به پا می‌دارد تا از عهده آنچه گفته است، برآید.»(۶)
از دلایلی که تهمت را این‌گونه سنگین می‌دارد، آن است که شخص با متهم کردن فرد مؤمن، آبرویش را به بازی می‌سپارد و وی را تحقیر می‌کند و این از جمله حق الناس است که بر گردن تهمت‌زننده می‌افتد و تا از او حلالیت نطلبد و توبه ننماید، هرگز مورد رحمت خداوند قرار نمی‌گیرد؛ بدین سبب می‌توان گفت که این گناه از گناهانی نظیر عمل منافی عفت سنگین‌تر است. پلشتی بار گناهِ اتهام تا آنجا است که بارقه‌ ایمان را از دل شخص می‌زداید؛ چنان‌که در روایت می‌خوانیم: «همین که مؤمن برادر (دینی) خود را تهمت زند، ایمان از دلش زدوده شود، چون نمک در آب.»(۷)
رهسپار دیار شیطان
مسلماً آبروی مؤمن نزد خداوند متعال بسیار با ارزش است؛ چرا که فرموده‌اند: «المؤمن اعظم حرمة من الکعبة؛(۸) حرمت و ارجمندی مؤمن از خانه کعبه برتر است.» و اگر کسی آبروی مؤمن را بریزد، دیگر جایگاه خویش را نزد خداوند از دست خواهد داد. در کلام امام صادق(ع) آمده است: «هر که مطالبی را بازگو کند تا آبروی مؤمن را بریزد و خوارش سازد تا او را از چشم مردم بیندازد، خدای گرامی و بزرگ او را از ولایت و سرپرستی خویش در آورد و به ولایت شیطان واگذار کند.»(۹)
بلی، هر آن‌کس که به مؤمنی تهمت زند و آبرویش را بریزد، خداوند ولایت او را به دست شیطان می‌سپارد و چه بسا در این راه گام‌ها بردارد؛ در حالی که تصور می‌کند تحت سرپرستی خداوند گام برمی‌دارد و این‌گونه گناهی به ظاهر ساده ولی در عین سنگینی و پلیدی بسیار، می‌تواند رهرو راه رحمان را به دیار شیطان رهسپار کند.
در پایان نوشتار، به بیان روایتی به نقل از عمرو بن نعمان جعفی می‌پردازیم که می‌گوید: «امام صادق(ع) را دوستى بود که هرگز از حضرت جدا نمى‏شد، روزى در خدمت امام به غلامش گفت: اى ولد زنا! امام دستش را به پیشانیش زد، سپس فرمود: سبحان الله! مادرش را (مادر غلام را) متهم مى‏کنى! من خیال مى‏کردم که تو ورع و پرهیزکارى دارى! الآن معلوم شد که پرهیزکار نیستى! عرض کرد: فدایت شوم! مادرش از اهل سند و مشرک است. امام فرمود: آیا نمى‌دانى که هر قومى نسبت به خود و در میان خود نکاح و ازدواجى دارند؟ از من دور شو! جعفى گوید: ندیدم آن شخص با امام باشد تا مرگ میانشان جدایى انداخت.»(۱۰)
پی‌نوشت‌ها:
۱٫فرهنگ معاصر، ذیل واژه تهمت؛ ۲٫ گنج حکمت یا احادیث منظوم، ص۳۰؛ ۳٫ شرح چهل حدیث، امام خمینی(س)، ص۱۶۰؛ ۴٫ ارشاد القلوب، ترجمه سلگى، ج‏۱، ص ۴۹۶؛ ۵٫ آداب معاشرت، ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ج‏۲، ص۱۲۲؛ ۶٫ الحکم الزاهره با ترجمه انصارى، ص۵۶۳؛ ۷٫ اصول کافى، ترجمه مصطفوى، ج‏۴، ص۶۶؛ ۸٫ الخصال، شیخ صدوق، ص۲۷؛ ۹٫ ثواب الاعمال، ترجمه حسن زاده، ص۵۵۵؛ ۱۰٫ جهاد النفس وسائل الشیعه، ترجمه صحت، ص ۳۱۴٫

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: