برنامه ي روزانه :
برنامه ي شبانه روز يك مسلمان، به طور خلاصه ذكر مي شود :
1- خواندن نماز واجب .
پيامبر اكرم صلّي الله عليه و آله و سلّم مي فرمايند : كسي كه به نمازهايش بي توجّه باشد، از من نيست و به خدا سوگند روز قيامت ، بر من وارد نمي شود.
2- خواندن نمازهاي مستحب . نمازهاي مستحبّي زيادند و آنها را نافله گويند و بين نمازهاي مستحبّي به خواندن نافله هاي شبانه روز، بيشتر سفارش شده است و دستور خواندن آنها چنين است :
أ- نافله ي نماز ظهر ، كه هشت ركعت است و قبل از نماز ظهر خوانده مي شود.
ب- نافله ي نماز عصر ، كه هشت ركعت است و قبل از نماز عصر خوانده مي شود.
ج- نافله ي نماز مغرب ، كه چهار ركعت است و بعد از نماز مغرب خوانده مي شود.
د- نافله ي نماز عشاء ، كه دو ركعت است و بعد از نماز عشاء و به صورت نشسته خوانده مي شود.
ه- نافله ي نماز صبح ، كه دو ركعت است و قبل از نماز صبح خوانده مي شود.
و- در روز جمعه ، به هر يك از نافله هاي نماز ظهر و عصر، دو ركعت اضافه مي شود.
شايان ذكر است كه اين نمازها به صورت دو ركعتي ، مانند نماز صبح خوانده مي شوند.

الف) آلوده شده جان

غفلت یکی از موانع سیر انسان به سوی خدا و سبب گمراهی جان است. در فرهنگ دینی، غفلت نوعی رجس و پلیدی بر قلب انسان معرّفی شده است. در مناجات شعبانیّه آمده است:

«فَشَکرتُکَ بِإدخالی فی کَرَمِکَ و لِتَطهیر قَلبی مِن أوساخِ الغَفلةِ عَنک»[32] خدایا! ما تو را شاکریم که دلهایمان را از آلودگی غفلت پاک کردی.

حمد و ستایش خدای را سزاوار است که حمد را مفتاح ذکرش نهاد و سبب فزونی فضلش شمارد، ذکری که دل حیران را قرار و سکون می­بخشد و آدمی را از پرتگاه غفلت به آستان حضور آرد و از ظلمات به کرانه‌ی نور رساند.

ذکرش صیقل دل است و اکسیر عشق، موجب الفت است و سرمایه عزت. خدایی که از سر لطف و بنده‌پروری باب ذکر خود را بر همگان گشود و گنج معرفتش را به رمز اذکار گشودن داد.

و به این حقیقت در مناجات امام زین العابدین(ع) اشاره شده است: «الهی لَو لا الواجِبُ مِن قبولِ أمرِکَ لَنَزهتکَ مِن ذِکری ایّاکَ عَلی أنّ ذِکری لَکَ بقدری لایقدرِک»

«معبود من، اگر نبود پذیرش فرمانت واجب، منزه می‌دانستم که چون من ذکر تو گوید زیرا ذکر من، به اندازه‌ی فهم من است نه به اندازه‌ی عظمت تو.»

در این تحقیق پس از مفهوم شناسی برخی واژه­ها، به برخی از آثار و موانع ذکر به اختصار می‌پردازیم.

در یکی از دیدارهایم با آیت الله بهجت(ره) به ایشان عرض کردم که نقل شده که امام خمینی(ره) در جوانی، همراه با سید محمدصادق لواسانی با شیخ حسنعلی نخودکی دیداری داشته اند و ایشان به وی دستورالعملی داده است که پس از هر نماز واجب سه بار سوره توحید بخواند.

کتاب «زمزم عرفان» با موضوع و محوریت زندگی حضرت آیت الله محمد تقی بهجت(ره) به همت آیت الله محمدی ری شهری در 523 صفحه از سوی انتشارات دارالحدیث تجدید چاپ شده که یادنامه ای خواندنی و ارزشمند درباره مرجع و عارف بزرگوار، آیت الله بهجت(ره) است.

فرستادن صلوات يكي از ساده‌ترين عبادات است كه اگرچه زمان زيادي نمي‌برد اما اثرات و فوايد بسياري دارد. بخصور در روز جمعه كه بنابر روايتي منقول از امام صادق(ع) صلوات فرستادن پرفضيلت‌ترين عمل در روز جمعه است.

در ادامه برخي از آثار و بركات شگفت آور صلوات ذكر شده است.

حضرت محمد (صلی الله علیه وآله) فرمودند : صلوات فرستادن شما بر من باعث روا شدن حاجت هاي شماست و خدا را از شما راضي مي گرداند و اعمال شما را پاک و پاکيزه مي کند.

منبع : داستانهاي صلوات – ص 10 – جمال الاسبوع – ص

آیت الله جوادی آملی با اشاره به روایاتی از ائمه اطهار(ع) در باب یاد خدا به تشریح راز توصيه به صلوات در اول دعا پرداخت و گفت: ادب دعا اين است كه اوّل انسان ذكر كند، ثنا كند، حمد بكند، بعد درود بر علي و اولاد علي واهل بيت بفرستد، بعد چيزي بخواهد؛ اين ادب دعا است؛ چون دعا بدون درود بر اين خاندان مستجاب نيست، اگر هم چيزي نصيب انسان بشود، آن آزمون است. آن استجابت دعا نيست، آن رحمت نيست.

آیت الله جوادی آملی ضمن بیان تفاوت شکر و مدح و حمد، سپاسگزاری از پدر و مادر را از مصادیق شكر الهی برشمرد و گفت: شكر پدر و مادر شرك نيست؛ در حقيقت شكر پدر و مادر به فرمان خداي سبحان است و امتثال فرمان خدا، شكر خداي سبحان به شمار مي‌آيد.

امام على علیه السلام :
اَلذِّکرُ یونِسُ اللُّبَّ وَیُنیرُ القَلبَ وَیَستَنزِلُ الرَّحمَةَ؛
یاد خدا عقل را آرامش مى دهد، دل را روشن مى کند و رحمت او را فرود مى آورد.   غررالحکم، ج۲، ص۶۶، ح۱۸۵۸

—————————————
امام على علیه السلام :
اُذکُرُوا اللّه  ذِکراخالِصاتَحیَوابِهِ أَفضَلَ الحَیاةِ وَتَسلُکوابِهِ طُرُقَ النَّجاةِ؛
خدا را خالصانه یاد کنید تا بهترین زندگى را داشته باشید و با آن راه نجات و رستگارى را به پیمایید. (بحارالأنوار، ج۷۸، ص۳۹، ح۱۶)

یکی از زیباترین جلوه های ارتباط عاشقانه با خدا و اساسی ترین راه های سیر و سلوک ، ذکر است؛ یعنی مترنّم بودن زبان و قلب انسان به اسماء حُسنای الهی و شاداب نگه داشتن گل روح در زیرباران یاد حق.

ذکر خدا، از یاد بردن هستی محدود خویش در رهگذر یاد اسمای الهی است و تداوم و استمرار آن زنگار گناهان را از روی دل می زداید؛ زیرا غفلت و فراموشی حق تعالی ، ساحت دل را مکدّر می کند.ذکر خداوند آثار و ثمرات اعجاب آور و باشکوهی دارد.

یکی از بهترین اذکار ذکر تسبیح (سبحان الله) است که احادیث مختلفی وجود دارند که برای گفتن ذکر «سبحان الله» به تنهایی ثواب‌هایی قرار داده شده است:

یکی از زیباترین جلوه های ارتباط عاشقانه با خدا و اساسی ترین راه های سیر و سلوک ، ذکر است؛ یعنی مترنّم بودن زبان و قلب انسان به اسماء حُسنای الهی و شاداب نگه داشتن گل روح در زیرباران یاد حق.

ذکر خدا، از یاد بردن هستی محدود خویش در رهگذر یاد اسمای الهی است و تداوم و استمرار آن زنگار گناهان را از روی دل می زداید؛ زیرا غفلت و فراموشی حق تعالی ، ساحت دل را مکدّر می کند.ذکر خداوند آثار و ثمرات اعجاب آور و باشکوهی دارد.

بالاخره ماه مبارک رمضان نیز سپری شد و عده ای سربلند از این مهمانی آسمانی بیرون آمدند و عده ای سرخورده و در حسرت که چرا در این مهمانی با شکوه شرکت نکردند،ولی با این وجود وانمود می کنند که خوشحالند و در گرمای طاقت فرسای تابستان گرسنگی و تشنگی را تحمل نکردند،اما مگر می شود که آدمی با گوش فرا دادن به دستور شیطان و بنده او شدن،احساس رضایت و خوشحالی کند

پاسخ:  خداي متعال در قرآن كريم مي فرمايد: «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ»؛ «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم؛» و در سوره ي احزاب مي فرمايد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيراً»؛ «اي كساني كه ايمان آورده ايد به ياد خدا باشيد، ذكر بگوئيد و فراوان خدا را ياد كنيد.» به ياد خدا بودن گاهي لفظي است، گاهي قلبي است و برخي اوقات عملي است.

علی(علیه‏السلام) روز عید فطر در خطبه ‏ای این جملات را فرمودند: «أَلَا وَ إِنَّ هَذَا الْیَوْمَ یَوْمٌ جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ عِیداً وَ جَعَلَکُمْ لَهُ أَهْلًا فَاذْکُرُوا اللَّهَ یَذْکُرْکُمْ وَ کَبِّرُوهُ وَ عَظِّمُوهُ وَ سَبِّحُوهُ وَ مَجِّدُوهُ وَ ادْعُوهُ یَسْتَجِبْ لَکُمْ».۲ حضرت راجع به روز عید فطر می‏فرماید درخواست کنید از خدا و دعا کنید و بدانید که این دعاها را خداوند به اجابت می‏رساند و می‏پذیرد. معلوم می‏شود این زمان خاص روی اجابت دعا اثر دارد.

قرآن کریم سرچشمه بزرگی از کلمات زیبا است که فهم معانی آن نیاز به ورزیدگی و اندیشه عمیق دارد تا سد احتمالات ممکن گردد، بنابراین، شناخت «وجوه» و معناهای احتمالی یک ضرورت تفسیری به شمار می‌رود.

11- دستور العمل از آیت الله بهجت (ره)

11- دستور العمل از آیت الله بهجت (ره)

چندی از خواص بیشمار ذکر خدا